Blog: Circus in Nederland

‘Hoe het precies ging, weet ik niet meer. Samen met een vriendinnetje bezocht ik een open les en daarna nog een via het jeugdvakantiepaspoort.’

‘Op een gegeven moment was het op maandag assisteren bij de kleintjes, op woensdag socializen tijdens de open training, op vrijdag nieuwe trucs leren in de oefengroep, op zaterdag repeteren met de optreedgroep en op zondag in de touringcar naar Amsterdam om een voorstelling te spelen in Jeugdtheater de Krakeling.

Culturele agenda
Het circus heeft in Nederland een enorme ontwikkeling doorgemaakt. Behalve dat je op veel plaatsen circus als hobby kunt beoefenen, zijn er ook twee hbo-opleidingen tot professioneel artiest. Nieuwe klassieke circussen als Salto, Sijm en Cirque Moustache reizen met volle tenten door het land. Festivals als Circolo, Circusstad en de Circustheaterdagen staan in de culturele agenda en theaters hebben het in hun programmering opgenomen. Ook zijn circustheatergezelschappen als Boost en TENT opgericht.

Geschiedenis
Over het ontstaan van het circus bestaan verschillende theorieën. De meeste historici verwijzen naar de eerste show van hogeschoolrijder Philip Astley in 1768. Die show vertoonde grote gelijkenissen met het klassieke circus zoals we dat nu kennen. Astley opende een manege nabij Londen, waar hij niet alleen lessen gaf in voltige, maar ook entertainende presentaties.

Presenteren in de piste
Er kwam veel publiek af op zijn demonstraties, met kunsten te paard, acrobaten, koorddansers en jongleurs. Astley ontdekte dat een ronde manege met een diameter van 13 meter de ideale maat is om centrifugale kracht te creëren zodat de ruiter de perfecte balans heeft op een galopperend paard: de piste. 

Niet altijd populair
Sindsdien wisselden perioden van buitengewone populariteit en perioden van verloochening elkaar af. Direct na de Tweede Wereldoorlog was een circusbezoek een manier om je vrijheid te vieren. De opkomst van de televisie zorgde voor dieptepunt in de jaren zestig.

Karakter en verhaal
De strijd in de westerse wereld voor meer seksuele vrijheid en gelijke rechten voor vrouwen en studenten, bracht in de jaren zeventig ook een (r)evolutie teweeg in het circus. In Frankrijk verscheen een type circus met aandacht voor meer karakter- en verhaalontwikkeling, het gebruik van licht en design en esthetische effecten. Ook ontstonden verschillende stromingen: het klassieke circus, het cirque nouveau en het hedendaagse circus.

Weinig idee
Mijn oren klapperden toen ik in 2007 hoorde over de oprichting van een hbo-opleiding circus in Nederland. Om me op de selectie voor te bereiden volgde ik extra trainingen, stortte me op ’bodybalance’ in de sportschool en volgde een crashdieet. Omdat er toen weinig hedendaags circus in Nederland te zien, had ik weinig idee waar ik me op moest richten.

Criteria
De selectiecommissie Circus Arts bleek wél goed op de hoogte van de professionele criteria. In Nederland is een groot gat tussen het amateurveld en de internationaal georiënteerde kunstvakopleiding. Met hakken over de sloot werd ik toegelaten. Hierover meer in het volgende blog.’

 

Geschreven in opdracht van LKCA door Soesja Pijlman.